Sporen analyseren

Forensisch-technisch onderzoek

'Je begint je werkdag vaak achter je bureau, met administratief werk van lopende zaken. Maar elk moment kan de telefoon gaan omdat er ergens forensisch onderzoek nodig is. Dat kan na een overval zijn, of een zedendelict. Moord en doodslag, een plofkraak, een brandstichting. Of bijvoorbeeld een zware mishandeling met messteken, waarbij het slachtoffer nog leeft.' Aan het woord is Roxane Limmen, forensisch specialist bij de Forensische Opsporing. Roxane houdt zich, naast uitvoerend forensisch recherchewerk op plaatsen delict, ook bezig met verbeteringen en het ontwikkelen van beleid.

'Op de plaats delict ben ik bezig met op forensisch-technische manier reconstrueren van wat er zich heeft afgespeeld. En met de forensische sporen – bloed, haren, schoensporen, vingerafdrukken, werktuigsporen – veiligstellen waarmee dat kan worden bewezen.' Dat kan heftig zijn, al relativeert Roxane dat ook meteen: 'Laatst werd er iemand in een huis aangetroffen die al een week niet meer leefde. Nou was het heel warm geweest, dus je kan je voorstellen dat het niet prettig is wat je dan aantreft. Maar als ik ben gebeld, weet ik al waar ik op af rijd. De politie ter plaatse heeft dan al aangegeven dat het gaat om een overleden persoon en hoe het slachtoffer is aangetroffen. Je wordt dus niet verrast en krijgt niet die adrenaline-rush door je lijf. Je hebt als forensisch onderzoeker ook geen contact met de nabestaanden. Die emoties krijg je niet mee. Je kunt je focussen op de sporen, dat maakt het draaglijk. En erover praten met collega’s doet meestal de rest.'

Vier mogelijke scenario’s

Sporenonderzoek begint met het bedenken van een aanpak, in samenspraak met de tactische recherche en andere specialismen. 'Neem een overlijdensonderzoek. Daarbij probeer ik eerst een indruk te krijgen van de plaats delict en kijk ik rond wat er opvalt of niet klopt. Lag er nog een telefoon of een portemonnee? Is het huis overhoop gehaald? Samen met de forensisch arts wordt het lichaam ontkleed en bespreken we de bijzonderheden. Een moord is niet altijd evident. En wat op het eerste oog een suïcide lijkt, hoeft dat ook niet te zijn. Het is aan ons om na te gaan welke bewijzen er zijn voor de - in dit geval - vier mogelijke scenario’s: dat het gaat om een natuurlijke dood, om een suïcide, een ongeval, of een misdrijf.'

'Vaak is er niets op het overlijdensonderzoek af te dingen. Maar soms zijn vraagtekens van nabestaanden terecht.'

Roxane, forensisch specialist

De overlijdensonderzoeken zijn onderwerp van een verbeterproject waar Roxane mee bezig is. Het gebeurt steeds vaker dat nabestaanden de conclusies van de politie in twijfel trekken. Ze halen er een private onderzoeker bij, of zoeken de media op. 'Vaak is er niets op het onderzoek af te dingen. Maar soms zijn hun vraagtekens ook terecht.' Roxane combineert ervaringen van collega’s met psychologische processen en leerpunten uit overlijdensonderzoeken waarbij aanvankelijk de verkeerde conclusies zijn getrokken. Zo wil ze komen tot een set van best practices op dit gebied en die integreren in het onderwijs. 'Het gaat er in dit verbeterproject om dat we als politie nog beter de maatschappij dienen. Zo hoeven de nabestaanden niet naar alternatieven te zoeken. Er nog beter voor zorgen dat er geen moorden worden gemist.'

Alternatieve scenario’s

Het is duidelijk dat je in dit werk oog voor detail moet hebben. 'Maar je moet ook kunnen uitzoomen. Teruggaan naar je hypotheses en kijken in welk scenario het bewijs past. Als forensisch onderzoeker help je te bepalen welke sporen er nader worden onderzocht en welke hypothesen er verder worden uitgelopen. ‘Tunnelvisie’ is in dit verband een clichéwoord geworden, maar het blijft een valkuil waarvoor je moet waken. Je moet altijd ook op zoek gaan naar de niet voor de hand liggende sporen. Naar wat er niet klopt aan het plaatje. En je moet het goed kunnen verwoorden. Voor elke zaak leg je een forensisch dossier aan, waarin je alle forensische resultaten verzamelt en samenvat. Alles moet goed op papier komen te staan, en wel zo dat een rechter snapt wat het technische bewijs betekent.'

'Je moet altijd ook op zoek gaan naar de niet voor de hand liggende sporen. Naar wat er niet klopt aan het plaatje.'

Roxane, forensisch specialist

Roxane volgt de grote zaken op de voet en bezoekt ook zittingen. 'Ik wil graag zien hoe het forensische bewijs gewogen wordt door de rechter. Met welke alternatieve scenario’s de advocaat komt. En wat uiteindelijk wel en niet wordt gebruikt voor de veroordeling. Daar leer je ook weer van.' Regelmatig grijpt een rechtszaak haar aan. Met name als het bewijs tekortschiet. 'Bijvoorbeeld als er echt iets ernstigs is gebeurd - een meisje is door mishandeling om het leven gekomen - maar de verdachte wordt niet veroordeeld wegens gebrek aan bewijs. Je ziet hoe dat een familie raakt. Dan zit ik echt met een knoop in mijn maag. Maar zo werkt het wel: als het echt niet bewezen kan worden, dan moet er ook geen veroordeling volgen.'

Technische slagkracht

De voldoening komt van alle zaken die wel rondkomen. 'Dat je met een team - je directe collega’s, de tactische recherche en de officier - aan een onderzoek hebt gewerkt en dat er dan een veroordeling uit komt op de juiste gronden. Dat is uiteindelijk waar je het voor doet. Ik vind dat elke baan bijdraagt aan de samenleving, maar bij dit werk is die bijdrage wel heel concreet.'

Uit ondervragingen komt steeds minder, dus forensisch onderzoek legt steeds meer gewicht in de schaal. 'Het wordt technischer. Specialistische kennis wordt door de jaren heen algemene kennis. Waar vroeger het NFI kwam om een bloedspatpatroon te onderzoeken, wordt dat nu al door het forensisch team van de politie gedaan. Het zal ook niet lang meer duren, of we kunnen op locatie DNA onderzoeken. Daarmee heb je veel meer slagkracht aan het begin van je onderzoek. Moet je nu weken wachten op een hit uit de databank, kun je straks misschien wel binnen een paar uur je verdachte aanhouden. Dat is waar je naartoe wilt. En die kant gaat het ook zeker op.'

Maak er politiewerk van

Jij hebt diepgaande kennis van techniek, chemie of van dna-technieken. En je hebt de drive om met jouw kennis complexe misdrijven op te lossen. Bij de politie kun je jouw expertise ten volste inzetten. Wil jij werken in een dynamische en spannende organisatie? Sta je sterk in je schoenen? Ben jij, kortom, het forensisch-technische talent dat we nodig hebben? Bekijk de vacatures en maak er politiewerk van!